1961 Yangını

                                                         1961 YANGINI

               Av. Cemal Azmi Ülgen'in albümünden  alınan yandaki fotoğraf, Belediye'nin yıktığı "Turistik Binası"nın  yerine bina yapmakta ısrar ettiği meydanın 1961 yılındaki durumunu ortaya koyduğu gibi, 7-8 Ağustos 1961'deki yangını  tekrar hatırlatması bakımından önem arzediyor.

                1961 yılında yaşanan yangından hemen sonra çekilen bu fotoğrafta, Fatih Camii yanında yanan taş binalardan kalan baca ve duvarlar , yangından kurtarılarak meydana taşınan eşyalar ile başındaki  çaresiz sahipleri ve Kızılay tarafından kurulan yemek çadırları görülüyor. Fotoğrafın ortasındaki arabada ve Kömbeler'in önündeki çadırda, meydandaki kalabalığın arasında  yangından kurtarılabilen eşyalar  bulunuyor

                  İçişleri Bakanı Nasır Zeytinoğlu Yangın alanında  (Kaynak Ünsal Çalık)

                7 Ağustos 1961 pazartesi gününü  8 Ağustos 1961 Salı gününe bağlayan gece saat 23.00 sıralarında Niyazi Topal'ın fırınında başlayan yangında,  6 saat içinde  çarşı tamamen yok olduğu için ticaret hayatı da  felce uğradı.  İtfaiye ve askeri birliğin çabası yangını söndürmeye yetmedi ve sabaha doğru Giresun ve Sivas'tan gelen ekipler de yangına müdahale etti. Yangın söndürme çalışmalarında su sıkıntısı çekildiği gibi, PTT' de yandığı için ilçenin dışarı ile bağlantısı da kesildi.  Yangından kurtarılan cihazlarla sahra postanesi kurularak iletişim sağlanabildi. Kızılay ilk yardım olarak 5 ton un, 2 ton pirinç, 1 ton şeker  diğer gıda malzemesi ile çadır gönderdi, Kaymakamlık emrine de 20 Bin lira tahsis edildi. O zamanın rakamları ile 20 Milyon zarar olduğu açıklanan yangından sonra İçişleri Bakanı Nasır Zeytinoğlu ile İmar ve İskan Bakanı Rüştü Ozal Şebinkarahisar'a geldi. İmar ve İskan Bakanı Rüştü Ozal, Şebinkarahisar'ın en kısa zamanda modern bir şekilde yeniden kurulacağını, imar sırasında modern şehircilik anlayışına göre hareket edileceğini belirterek, "bugün gözlerinizden acı yaşlar akıtan bu enkaz yığını çok kısa zamanda size sevinç gözyaşları akıttıracak modern yepyeni bir şehir olacaktır" dedi.

                Yangında 288 dükkan, 5 ev, 5 otel, 5 fırın, 3 hayvan hanı, PTT binası, Emniyet Komiserliği binası, şehir kulübü, matbaa, sebze hali, sinema ve çarşı çeşmesi yandı. Resmi açıklamalarda yangının fırının bacasındaki kirişlerden  çıktığı  belirtilmesine karşın, gerçekte fırın çatısında bulunan tam sönmemiş  kömürlerden çıktığı ifade ediliyor.  O dönemlerde  salı günü iki ağız ekmek çıkaran fırınlarda akşam hamurun yoğrulmasından sonra fırından çekilen kömürler ıslatılarak söndürülür ve kolanlı fındık çuvallarına doldurularak çatıda depolanır bilahare de demircilere satılırdı. Yine, bu yangın sonunda birçok esnafın iflas ettiği, yağmalama olayları yaşandığı da bugün hatırlananlar arasında.

Yangın sonrası çarşı

                Yangından sonra  İmar ve İskan Bakanlığı tarafından  taştan yapılan 99 dükkan ve 3 ev felaketzedelere verildi. Diğer mesken ve dükkan sahiplerine ise % 53 oranında nakdi yardım, % 17 oranında da ayni yardım yapıldı.   "Sevinç gözyaşları akıttıracak modern yepyeni bir şehir" sözü verilerek yapılan dükkanlar ise bugün tam bir taş yığını. Bu dükkanlar bugün Şebinkarahisar için ikinci bir yangın olarak değerlendirilebilir. Uzun zamandır terkedilen bu dükkanların yeniden değerlendirilmesi, yukarı çarşının bir şekilde canlandırılması gerekiyor. Fatih Camii önüne sonradan Belediye tarafından sebze hali adı altında yapılan çirkin beton  yığını da kaldırılarak, bu dükkanlar, öğrenci pansiyonu, huzurevi, apart otel,  park i olarak düzenlenebilir veya yeri iskana açılabilir.

Yangın Öncesi

Yangın sonrası

               Fotoğrafta  meydanın o tarihteki görünümüne bakıldığında, Belediye'nin bugün yıkılan Turistik'in yerine yeniden bina  yapma ısrarına anlam vermek mümkün değil. Eski konak korunarak  meydanın tarihi dokuya uygun şekilde düzenlenmesi mümkün iken, konağın yerine "Turistik Binası" ve yanındaki tek katlı dükkanların yapılmış olması ne kadar yanlış bir politika ise, bugün yıkılan "Turistik Binası"nın  yerine yeniden bina yapılmasında ısrar etmek aynı şekilde yanlış bir düşünce. Fotoğrafta görüldüğü gibi, meydan o günkü hali ile oldukça ferah,  etrafı  açık bir yapıya sahip ve Kale'nin görünümünü kapatmayan binalar  ile çevrili. Eski hale dönülmesi mümkün değil ise de, bina yapma ısrarından vazgeçerek meydanın o tarihteki ferah ve Kale'nin önünü kapatmayan  hali yeniden yaşatılabilir.

                Fotoğraf aynı zamanda Şebinkarahisar'ın 1961 yılında eski konaklardan oluşan, şimdiki gibi çirkin beton yapılar barındırmayan  şirin ve tarihi bir şehir olduğunu da ortaya koyuyor.

                  

           KAYNAKÇA

         1- Ali Özdemir-Hasan  Özhan, İlçe Oluşunun 50. Yılında Şebinkarahisar, 1983

2- www.cumhuriyetarsivi.com

3- Milliyet  GazetesiArşivi  

4- Canlı tarih kaynakları

Bu yazı Sn. Ünsal Çalık ile birlikte hazırlanmış ve "Avm'yi Bırak Yukarı Çarşıya Bak" başlığı ile Yeni Şebinkarahisar Gazetesi'nin 27.11.2012 tarihli sayısında yayınlanmıştır.